Νευρική Ανορεξία

Οι πληροφορίες είναι επιγραμματικές, πληροφοριακού περιεχομένου και δε θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που υπάρχει θέμα διατροφικής διαταραχής. Σε τέτοια περίπτωση θα πρέπει να υπάρξει επικοινωνία με έναν ειδικό υγείας (γιατρό, διαιτολόγο, ψυχολόγο, ψυχίατρο, κοινωνικό λειτουργό κτλ)

1.1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΝΟΡΕΞΙΑ

Η Ψυχογενής Ανορεξία είναι μια διαταραχή διατροφής κατά την οποία το άτομο έχειδιαταραγμένη εικόνα για το σώμα του και θεωρεί ότι είναι παχύ, ακόμη και όταν είναι αντικειμενικά κάτω από το φυσιολογικό για την ηλικία και το ύψος του βάρος. Στα πλαίσια της ανορεξίας το άτομο μπορεί να χάσει από 15% έως και 60% του κανονικού σωματικού βάρους του. Τα περισσότερα άτομα με ανορεξία καταφεύγουν σε μείωση του βάρους τους μέσω πολύ αυστηρής δίαιτας, ενώ τα υπόλοιπα επιτυγχάνουν την επιδιωκόμενη μείωση του βάρους μέσω καθαρτικών συμπεριφορών (π.χ. αυτοπροκαλούμενους εμετούς, ή κατάχρηση καθαρτικών κ.λ.π.).

Τα συμπτώματα της Ανορεξίας, οι κλινικές ενδείξεις εμφάνισης της, οι βασικές συνέπειες της Ανορεξίας σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο συμπεριφοράς είναι οι εξής:

Το άτομο ζυγίζει 85% ή λιγότερο του αναμενόμενου για την ηλικία και το ύψος του βάρους.
Το άτομο αρνείται να διατηρήσει το φυσιολογικό για την ηλικία του και το ύψος του σωματικό βάρος.
Στις γυναίκες σταματάει η έμμηνος ρύση, ενώ στους άνδρες πέφτει το επίπεδο των ορμονών.
Στα νεαρά κορίτσια η έμμηνος ρύση δεν εμφανίζεται στην κατάλληλη ηλικία.
Το άτομο αρνείται τους κινδύνους που προκαλούνται από το χαμηλό σωματικό βάρος.
Το άτομο αισθάνεται παχύ, ακόμη και όταν είναι πολύ αδύνατο.
Το άτομο τρομοκρατείται στην ιδέα ότι μπορεί να παχύνει ακόμη και αν είναι αξιοσημείωτα αδύνατο.
Παράλληλα με τα παραπάνω, το άτομο με Ψυχογενή Ανορεξία συχνά παρουσιάζει και καταθλιπτική, ιδιόρρυθμη και εριστική συμπεριφορά.
Τέλος, το ανορεκτικό άτομο πολλές φορές επιδεικνύει περίεργες διατροφικές συμπεριφορές, όπως καταναγκαστικές, τελετουργικές συνήθειες κατά το φαγητό (π.χ. το άτομο κόβει το φαγητό του σε πολύ μικρά κομματάκια κ.ά.), ενώ διαχωρίζει τις τροφές σε δύο βασικές κατηγορίες: στις καλές ή ασφαλείς και στις κακές ή επικίνδυνες τροφές.

Ένα άτομο δε θεωρείται ότι έχει Ψυχογενή Ανορεξία όταν θέλει να χάσει κάποια κιλά και κάνει αυστηρή δίαιτα, αλλά:

δε θεωρεί ότι είναι υπέρβαρο, ενώ είναι λεπτό,
δεν αποφεύγει συγκεκριμένες ομάδες τροφών, και
δεν είναι κάτω από το 85% του αναμενόμενου για την ηλικία και το ύψος του βάρος.

1.2. ΠΟΤΕ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΚΕ Η ΑΝΟΡΕΞΙΑ

Οι σύγχρονοι ιστορικοί συναντούν περιγραφές διαταραχών που θα μπορούσαν σήμερα να χαρακτηριστούν ως Ψυχογενής Ανορεξία ή Ψυχογενής Βουλιμία, σε αρχαία κείμενα στην Περσία, στην Κίνα, στην Αίγυπτο και στη Ρώμη. Από το 17ο αιώνα, διασώζεται η πρώτη αναφορά περιστατικού ανορεξίας στην ιατρική βιβλιογραφία από τον Richard Morton που περιγράφει την περίπτωση ενός νεαρού άντρα που ήταν σαν "ένας σκελετός ενδεδυμένος μόνο με δέρμα", καθώς και μιας 18χρόνης κοπέλας που παρουσίαζε αμηνόρροια, εξάντληση και αφοσίωση στη σκληρή μελέτη. Τον 19ο αιώνα δύο διακεκριμένοι φυσιολόγοι της εποχής, oι Charles Lasegue στη Γαλλία και Sir William Gull στην Αγγλία, υπογράμμισαν τη σοβαρότητα της διαταραχής και περιέγραψαν την ανορεξία ως ένα συγκεκριμένο σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από επίμονη άρνηση λήψης τροφής, αμηνόρροια, απώλεια βάρους, βραδυκαρδία, δυσκοιλιότητα, υπερβολική άσκηση κ.ά., ενώ και οι δύο επισήμαναν το σημαντικό ρόλο της οικογένειας στη γένεση και διατήρηση αυτής της διαταραχής. Τον 20ο αιώνα το ερευνητικό ενδιαφέρον στράφηκε στη μελέτη της οργανικής αιτιοπαθογένειας της Ανορεξίας. Στα χρόνια που ακολούθησαν, πραγματοποιήθηκε μια μικρή επανάσταση στο χώρο της επιστημονικής σκέψης, δεδομένου ότι το ενδιαφέρον σταδιακά επικεντρώθηκε στην προσπάθεια ευρύτερης κατανόησης της αιτιολογίας της Ψυχογενούς Ανορεξίας (ψυχολογικές, κοινωνικο-πολιτισμικές, συναισθηματικές, ορμονολογικές, ενδοκρινολογικές και γενετικές διαστάσεις της διαταραχής).

1.3. ΤΥΠΟΙ-ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ

Δύο είναι οι βασικοί τύποι της Ψυχογενούς Ανορεξίας, καθένας από τους οποίους έχει και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του: A) Περιοριστικός Τύπος κατά τον οποίον το άτομο δεν εμφανίζει τακτικά υπερφαγικά επεισόδια1 , ή καθαρτικές συμπεριφορές (δηλαδή αυτοπροκαλούμενους εμετούς ή κατάχρηση καθαρτικών, διουρητικών και υπακτικών). Β) Υπερφαγικός ή Καθαρτικός Τύπος κατά τον οποίον το άτομο έχει τακτικά υπερφαγικά επεισόδια, ή καταφεύγει σε καθαρτικές συμπεριφορές. Αν και οι δύο τύποι Ψυχογενούς Ανορεξίας είναι σοβαροί, εντούτοις ο δεύτερος τύπος, ο οποίος χαρακτηρίζεται από επιπρόσθετο άγχος αναφορικά με την απόκτηση ενός πολύ λεπτού σώματος, είναι περισσότερο επιβλαβής για το άτομο. 1Υπερφαγικό επεισόδιο ~ Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπερφαγίας το άτομο καταναλώνει σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο, μια ποσότητα τροφής που είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που θα μπορούσαν να καταναλώσουν οι περισσότεροι άνθρωποι, σε μία ανάλογη χρονική περίοδο και κάτω από ανάλογες συνθήκες, ενώ παράλληλα αισθάνεται ότι δεν έχει έλεγχο σχετικά με την κατανάλωση τροφής κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, π.χ. αισθάνεται ότι δε μπορεί να σταματήσει να τρώει ή να ελέγξει πόσο τρώει.

1.4. ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ

Η Ψυχογενής Ανορεξία εμφανίζεται περίπου στο 1% των κοριτσιών εφηβικής ηλικίας και των νέων γυναικών, ενώ μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό της τάξεως του 5-10%, επί του συνόλου των ατόμων που εμφανίζουν τη διαταραχή, είναι άνδρες. Η Ψυχογενής Ανορεξία έχει αναγνωριστεί ως διαταραχή εδώ και 100 χρόνια, ενώ στις μέρες μας εμφανίζει ιδιαίτερη έξαρση στις δυτικές κοινωνίες, όπου και παρουσιάζεται σε όλα τα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα. Η πιο σημαντική επιπλοκή που μπορεί να προκαλέσει η Ψυχογενής Ανορεξία, είναι ο κίνδυνος του πρόωρου θανάτου, δεδομένου ότι τα ποσοστά θανάτου που αναφέρονται αγγίζουν το 4-20%. Πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι η αυτοκτονία βρίσκεται πίσω από τους μισούς περίπου θανάτους από ανορεξία. Η συνηθέστερη ιατρική αιτία θανάτου στις περιπτώσεις ατόμων με ανορεξία σε προχωρημένο στάδιο, είναι οι καρδιακές αρρυθμίες και η βραδυκαρδία, καθώς και η σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης. Η ασιτία και η μη λήψη υγρών μπορεί να οδηγήσει πολλές φορές σε σοβαρή διαταραχή των ηλεκτρολυτών που είναι απαραίτητοι για την επιβίωση. Μία άλλη σημαντική επιπλοκή που μπορεί να επιφέρει η χρόνια ανορεξία, ναι ο κίνδυνος εκδήλωσης νευρολογικών προβλημάτων, όπως διαταραχές στη σκέψη και αστάθεια στα άκρα, καθώς και η πιθανότητα εμφάνισης επικίνδυνων αιματολογικών διαταραχών, όπως διάφοροι τύποι αναιμίας και επιπλοκές στην λειτουργία του μυελού των οστών. Όπως είναι βέβαια αναμενόμενο τα ανορεκτικά άτομα αντιμετωπίζουν τόσο διαταραχές γαστρεντερολογικής υφής, όσο και σοβαρές ορμονικές και γενετήσιες ανωμαλίες, αφού τα επίπεδα των ορμονών αναπαραγωγής πέφτουν αισθητά και η έμμηνος ρύση στις γυναίκες διαταράσσεται ή σταματά. Ως αποτέλεσμα δε της μακροχρόνιας απουσίας της εμμήνου ρύσεως και της μείωσης της οστικής τους μάζας, οι γυναίκες με ανορεξία μπορεί να αντιμετωπίσουν μελλοντικά κίνδυνο στειρότητας και αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης οστεοπόρωσης.

Μερικά από τα πιο σημαντικά σημάδια κινδύνου ή συμπτώματα εμφάνισης της ανορεξίας είναι τα ακόλουθα:

κακή σχέση με την εικόνα και το σχήμα του σώματος,
έντονος φόβος του ατόμου ότι θα παχύνει, ακόμη και όταν είναι υπερβολικά αδύνατο,
δραματική απώλεια βάρους,
απουσία τουλάχιστον τριών διαδοχικών εμμηνορυσιακών κύκλων,
κατάχρηση καθαρτικών, διουρητικών ή υπακτικών,
διαταραχή του τρόπου με τον οποίο το άτομο βιώνει το σωματικό του βάρος,
υπερβολική αξιολόγηση του εαυτού από το σωματικό βάρος και
άρνηση του ατόμου να αποδεχθεί την επικινδυνότητα του χαμηλού βάρους.

1.5. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ

Η Διατροφική συμπεριφορά: Τα ανορεκτικά άτομα συνήθως δεν τρώνε μπροστά σε άλλους ανθρώπους, ενώ μπορεί να κάνουν περίεργους συνδυασμούς φαγητών και να τρώνε ακολουθώντας έναν τελετουργικό τρόπο. Μπορεί να ψωνίζουν και να μαγειρεύουν για τους άλλους στο σπίτι, αλλά τα ίδια βρίσκουν πάντα μια δικαιολογία για να μη δοκιμάσουν αυτό που φτιάχνουν. Τρώνε μόνο "ασφαλή" φαγητά και γίνονται -κατά κάποιον τρόπο- "χορτοφάγοι", χωρίς όμως και σε αυτήν την περίπτωση να τρώνε όλες τις τροφές που εντάσσονται σε ένα χορτοφαγικό διαιτολόγιο, όπως λ.χ. φυτικά λίπη, λάδι κ.λ.π. Συχνά πίνουν σόδες ή μεταλλικό νερό, ενώ καταφεύγουν εύκολα σε εμετό, αν φάνε κάτι παραπάνω. Τέλος, κάποιες φορές το ανορεκτικό άτομο καταφεύγει στη χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή υπακτικών με σκοπό πάντα την απώλεια βάρους.

Η Εμφάνιση και εικόνα σώματος: Το άτομο προσπαθεί συνεχώς να χάσει βάρος. Φοβάται τραγικά την πιθανότητα να πάρει βάρος και να γίνει παχύσαρκο. Ξοδεύει πολύ χρόνο παρατηρώντας τον εαυτό του στον καθρέπτη και πάντα βρίσκει κάτι που δεν του αρέσει πάνω στο σώμα του για να το κριτικάρει. Προσέχει ιδιαίτερα μέρη του σώματος του, όπως είναι η κοιλιά, οι γλουτοί, το στήθος και οι μηροί, ενώ ισχυρίζεται ότι δε μπορεί να αισθάνεται καλά με τον εαυτό του, παρά μόνο αν είναι λεπτό. Όσον αφορά στις ενδυματολογικές επιλογές του, φοράει συνήθως πολύ φαρδιά ρούχα που κρύβουν την ισχνότητα του σώματος, ενώ έχει και εμμονές σχετικά με το μέγεθος των ρούχων που επιλέγει.

Η Άσκηση: Το άτομο μπορεί να ασκείται υπερβολικά και καταναγκαστικά, ενώ συχνά τηρεί παράλληλα μια πολύ αυστηρή δίαιτα. Η έντονη άσκηση και η αυστηρή δίαιτα μπορεί να το κουράζουν, αλλά ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση το άτομο αρνείται να αλλάξει τις συνήθειές του. Παράλληλα, αρκετές φορές μπορεί να καταφύγει και στην υιοθέτηση "παράξενων" ή "ιδιαίτερων" διατροφικών συμπεριφορών, όπως την κατανάλωση ειδικών ποτών, αναψυκτικών, ή υγρών συμπληρωμάτων διατροφής -με χαμηλή θερμιδική αξία- που είναι σύμφωνες με το γενικότερο αθλητικό τρόπο ζωής.

Τα Συναισθήματα: Το άτομο δε θέλει συνήθως να μιλάει για τα συναισθήματά του. Δε δέχεται ότι το κατακλύζουν αρνητικά συναισθήματα και ιδιαίτερα θυμός. Συνήθως λέει ότι "όλα είναι εντάξει και ότι είναι απλά κουρασμένο και στρεσαρισμένο". Χρησιμοποιεί δε τη δικαιολογία του στρες για να εντάξει σε αυτό ιδιαίτερες συμπεριφορές του, όπως είναι τα υπερφαγικά επεισόδια ή η έντονη άσκηση. Συχνά εκδηλώνει μια ευερέθιστη και δύστροπη συμπεριφορά, ενώ πολλές φορές αισθάνεται ότι δεν ταιριάζει με το περιβάλλον του και γι' αυτό αποφεύγει φίλους και συνήθεις δραστηριότητες.

Η Κοινωνική συμπεριφορά: Το άτομο προσπαθεί συχνά να ευχαριστήσει τους πάντες, ακόμη και όταν αυτό δεν είναι εφικτό. Μπορεί να προσπαθεί να παρουσιάσει τον εαυτό του ως εξαρτημένο, ή αντίθετα ως εντελώς ανεξάρτητο. Συχνά τα ανορεκτικά άτομα αποφεύγουν οποιαδήποτε σεξουαλική δραστηριότητα. Όσον αφορά στους οικογενειακούς διατροφικούς κανόνες, το ανορεκτικό άτομο προσπαθεί να επιβάλλει και στην οικογένειά του "τη φιλοσοφία του περί χαμηλοθερμιδικών-υγιεινών γευμάτων". Τέλος, οι διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσουν τα ανορεκτικά άτομα, τείνουν συχνά να είναι είτε επιφανειακές, είτε να χαρακτηρίζονται από εξάρτηση. Αντίθετα στους υπόλοιπους τομείς της ζωής τους προσπαθούν να διατηρούν τον απόλυτο έλεγχο.

Οι Σκέψεις: Το άτομο χάνει την ικανότητα να σκέφτεται με λογικό τρόπο, να εκτιμάει με αντικειμενικό τρόπο την πραγματικότητα, καθώς και να αντιλαμβάνεται και να διορθώνει πράξεις και επιλογές του που αποδεικνύεται ότι έχουν αρνητικές επιπτώσεις για το ίδιο. Σταδιακά γίνεται εριστικό και ανταγωνιστικό και θυμώνει με τα άτομα που προσπαθούν να το βοηθήσουν. Παρουσιάζει έμμονη ενασχόληση με το φαγητό και με τις διαστάσεις του σώματος και θέτει άκαμπτα και τελειοθηρικά κριτήρια τόσο για τους άλλους, όσο και για τον εαυτό του.

Άλλα προβλήματα που μπορεί να υπάρξουν είναι ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων που παρουσιάζουν ανορεξία υποφέρουν παράλληλα από κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές, ενώ συχνά εμφανίζουν και προβλήματα που σχετίζονται με τη γενικότερη λειτουργία της προσωπικότητάς τους.

1.6. ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΙΩΝΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ

Δεν υπάρχει ένας μεμονωμένος και συγκεκριμένος παράγοντας που να οδηγεί στην ανορεξία. Διαφορετικοί παράγοντες μπορούν σε συνδυασμό να επηρεάσουν τόσο την εκδήλωση, όσο και τη διαιώνιση-συντήρηση της ανορεκτικής διαταραχής. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι η οικογενειακή πίεση, οι κοινωνικο-πολιτισμικές επιρροές, οι συναισθηματικές διαταραχές, διάφοροι γενετικοί παράγοντες, η κακή ανατροφοδότηση από το περιβάλλον σχετικά με την εικόνα του σώματος του ατόμου, ο τρόπος ζωής και η προσωπικότητα εν γένει του εκάστοτε ατόμου κ.ά.

Α) Βιολογικοί και γενετικοί παράγοντες : Διάφορες ανωμαλίες στον υποθάλαμο και στην υπόφυση μπορεί να προηγούνται της εκδήλωσης της ανορεξίας. Επίσης, στο ιστορικό αρκετών ατόμων με ανορεκτική διαταραχή σημειώνονται σοβαρά προβλήματα κατά τη διάρκεια της κύησης και της γέννησής τους, όπως αιφνίδιοι σπασμοί, χαμηλό σωματικό βάρος, σωματικά τραύματα κ.ά.

Β) Οικογενειακοί παράγοντες: Αρνητικοί οικογενειακοί παράγοντες (λ.χ. ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, απώλεια προσώπου μέσα στην οικογένεια, παρεμβατικότητα των γονέων), αλλά και κληρονομικοί παράγοντες (λ.χ. τάση για ανάπτυξη παχυσαρκίας), μπορεί να διαδραματίσουν καίριο ρόλο τόσο στην εκδήλωση, όσο και στη διαιώνιση της ανορεξίας. Μεγάλο δε ποσοστό νεαρών εφήβων, όπως φαίνεται από τις έρευνες, προσπαθεί να χάσει βάρος κατόπιν παρότρυνσης της μητέρας τους.

Γ) Κοινωνικο-οικονομικοί και πολιτισμικοί παράγοντες: Έρευνες μαρτυρούν ότι οι διαταραχές στην πρόσληψη τροφής παρουσίασαν ιδιαίτερη αύξηση στις δυτικές βιομηχανικές χώρες και σε όλα τα κοινωνικά-οικονομικά στρώματα, από τη δεκαετία του 1960 έως τη δεκαετία του 1980. Παράγοντες που ενίσχυσαν αυτή την αυξητική τάση ήταν οι σύγχρονες κοινωνικοπολιτισμικές επιδράσεις (λ.χ. οι διαφημίσεις του γρήγορου "πλαστικού" φαγητού και η ανάδειξη της λεπτής σιλουέτας ως προτύπου ελκυστικής εμφάνισης). Δ) Ψυχολογικοί παράγοντες: Άτομα που δε διαθέτουν μια αισιόδοξη οπτική απέναντι στη ζωή, που ανησυχούν συνεχώς για διάφορα θέματα, που δυσκολεύονται στην επίλυση προβλημάτων, που διακρίνονται από τάση τελειομανίας, και που διαθέτουν γενικά δυσλειτουργικούς τρόπους σκέψης (λ.χ. άκαμπτη σκέψη, σκέψη "άσπρου-μαύρου", "καταστροφική" σκέψη κ.λ.π.), είναι πιο ευάλωτα στην εκδήλωση ανορεκτικής διαταραχής. Ε) Χαρακτηριστικά προσωπικότητας: Μελέτες επισημαίνουν ότι άτομα που ασχολούνται υπερβολικά με τη διατήρηση της καλής φυσικής τους κατάστασης και που είναι ιδιαιτέρως ενεργητικά, όπως αθλητές, χορευτές, μοντέλα, καλλιτέχνες, ή άτομα που υπηρετούν σε στρατιωτικά επαγγέλματα, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν διατροφικά προβλήματα, όπως είναι η ανορεξία. ΣΤ) Συγκεκριμένη Διατροφική επιλογή: Συγκεκριμένες διατροφικές συμπεριφορές (λχ. Χορτοφαγία) φαίνεται ότι σχετίζονται με συχνές και εξαντλητικές δίαιτες, με χρήση καθαρτικών και γενικά με μη λειτουργικές διατροφικές συμπεριφορές. Ζ) Συνοσηρότητα με χρόνια νοσήματα: Χρόνιες ασθένειες, όπως ο διαβήτης και το άσθμα, φαίνεται ότι συνδέονται πολύ συχνά με την εκδήλωση διατροφικών διαταραχών. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με σχετικές μελέτες πάνω από το 1/3 των διαβητικών γυναικών, παραλείπουν ή παίρνουν μικρότερη από την απαιτούμενη δόση ινσουλίνης, προκειμένου να ελέγξουν το βάρος τους. Αν οι διαβητικοί ασθενείς εκδηλώσουν ανορεξία, μπορεί να μην αντιμετωπίσουν διαβητικά προβλήματα λόγω του χαμηλού βάρους τους. Παρολαταύτα αν δε τους χορηγηθεί εν συνεχεία ινσουλίνη και δεν κερδίσουν βάρος, μπορεί να οδηγηθούν ακόμη και στο θάνατο. Η) Συνοσηρότητα με άλλες ψυχικές διαταραχές: Μεγάλο κίνδυνο να εκδηλώσουν ανορεξία παρουσιάζουν άτομα και των δύο φύλων που υποφέρουν από διαταραχές της διάθεσης -κυρίως κατάθλιψη- και διαταραχές προσωπικότητας, ή που έχουν υποστεί κακοποίηση κατά την παιδική τους ηλικία. Επίσης, διάφορες φοβίες και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικό-τητας συνήθως προηγούνται της έναρξης της ανορεκτικής διαταραχής. Γενικότερα τα άτομα με Ψυχογενή Ανορεξία έχουν τάσεις τελειομανίας, ενώ παρουσιάζουν καταναγκαστική συμπεριφορά και γενικότερα συναισθηματική αστάθεια.

1.7. ΚΟΙΝΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Αν και η επίμονη ενασχόληση με τη γυμναστική από μόνη της δεν οδηγεί βέβαια σε διάγνωση ανορεξίας ή οποιασδήποτε άλλης διατροφικής διαταραχής, εντούτοις μπορεί να έχει δυσάρεστες επιπτώσεις για το άτομο, αν συμβαίνουν τα ακόλουθα:

Το άτομο μπορεί να είναι ιδιαίτερα φανατικό σχετικά με θέματα που αφορούν στο βάρος του και τις δίαιτες.
Το άτομο φαίνεται να "ξεχνάει" ότι η σωματική δραστηριότητα μπορεί να είναι διασκεδαστική, ενώ την αντιμετωπίζει πάντα ως πρόκληση. Παράλληλα, το άτομο φαίνεται ότι δε μπορεί να χαρεί την οποιαδήποτε επιτυχία του, αφού αμέσως στρέφεται στον επόμενο στόχο.
Το άτομο προσπαθεί να "ξεκλέβει" χρόνο από όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητές του (διαπροσωπικές σχέσεις, σπουδές, εργασία κ.ά.) για να ασκείται.
Το άτομο προσπαθεί να δικαιολογεί την υπερβολική συμπεριφορά του θεωρώντας τον εαυτό του ως έναν "ιδιαίτερο και ξεχωριστό" αθλητή.
Το άτομο ικανοποιείται πολύ σπάνια από τις αθλητικές επιδόσεις του.
Το άτομο ταυτίζει εν γένει την αυταξία του με τις επιδόσεις του.

Η ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

2.1. ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ

Σταρ του κινηματογράφου, μοντέλα αλλά και εστεμμένες, όπως η αυτοκράτειρα Σίσσυ,

περιλαμβάνονται στα θύματα της anorexia nervosa, της ψυχογενούς ανορεξίας. Περιγράφηκε πρώτη φορά από τον Morton, το 1689, με ιατρική ακρίβεια ως αυτο-λιμοκτονία, ενώ αναγνωρίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και κατηγοριοποιήθηκε ως διάγνωση από την ιατρική κοινότητα.

Αυτή η διαταραχή σίτισης που παρουσιάζεται κυρίως στα κορίτσια, σ' ένα ποσοστό 90% των περιπτώσεων, επισημαίνει στην «Ε» η κλινικός ψυχολόγος, παιδοψυχολόγος, διδάκτορας Ψυχοπαθολογίας του Πανεπιστημίου Toulouse ΙΙ, Χαρά Νομικού.

«Τα κορίτσια αυτά συνήθως στη μέση της εφηβείας πιστεύουν ότι είναι υπέρβαρα και κάνουν απεγνωσμένες προσπάθειες να αδυνατίσουν. Τρώνε όλο και λιγότερο, κάνουν επίπονες σωματικές ασκήσεις και εξαντλητικές δίαιτες σε σημείο τέτοιο ώστε πολλές φορές εμφανίζονται σημεία καθυστέρησης στη φυσιολογική τους ανάπτυξη, όπως παύση περιόδου, τα στήθη δεν μεγαλώνουν, δεν φυτρώνει ηβικό τρίχωμα αν η πάθηση εκδηλωθεί πριν από την εφηβεία. Τα κορίτσια αυτά αναπτύσσουν μια παραμορφωμένη αντίληψη για το σώμα τους».

Οι άνθρωποι με ανορεξία φαίνονται υπερβολικά «τέλειοι», ώστε να αποκρύπτεται η αλήθεια, σημειώνει η κ. Νομικού. Σπάνια είναι ανυπάκουες, κρατούν τα συναισθήματά τους για τον εαυτό τους, τείνουν στην τελειομανία, είναι καλοί μαθητές και άριστοι αθλητές.

Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι τα άτομα με ανορεξία περιορίζουν το φαγητό (ιδιαίτερα τους υδατάνθρακες - carbohydrates) για να κερδίζουν τον έλεγχο σε κάποια έστω περιοχή της ζωής τους. Εχοντας ακολουθήσει τις επιθυμίες των άλλων στα περισσότερα θέματα, δεν έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν τα τυπικά προβλήματα της εφηβείας -να μεγαλώσουν δηλαδή και να γίνουν ανεξάρτητα. Το να ελέγχουν το βάρος τους φαίνεται να έχει δύο πλεονεκτήματα, τουλάχιστον αρχικά: 1) Μπορούν να έχουν τον έλεγχο του σώματός τους, πιστεύοντας πως έτσι 2) θα κερδίσουν την αναγνώριση των άλλων. Παρ' όλα αυτά, οι άλλοι τελικά συνειδητοποιούν το αντίθετο: ότι έχουν χάσει τον έλεγχο και ότι είναι επικίνδυνα αδύνατες.

Η ασθένεια έχει θνησιμότητα πάνω από 10% και τα συμπτώματα στις ασθενείς συμπεριλαμβάνουν τον φόβο μην παχύνουν, ο οποίος συνδυάζεται με άρνηση να φάνε και εξαντλητική φυσική άσκηση.

Αυτός ο συνδυασμός οδηγεί τις περισσότερες φορές σε επικίνδυνη απώλεια βάρους και διαστρέβλωση της εικόνας σώματος.

Η τροφή και το βάρος γίνονται η μανία τους. Στην κοινωνία μας, το να είναι κανείς αδύνατος ισούται κατά κάποιον τρόπο με την ομορφιά και τον αυτοέλεγχο και αυτό μπορεί να είναι ένα μέρος της ερμηνείας τού γιατί τόσο μεγάλο ποσοστό των κοριτσιών στην εφηβεία εκφράζει δυσαρέσκεια για το βάρος του.

Είναι χαρακτηριστικό, αναφέρει η κ. Νομικού, ότι τόσο οι ανορεξικές όσο και οι βουλιμικές γυναίκες αδιαφορούν για τις ερωτικές σχέσεις. Το ενδιαφέρον τους εστιάζεται αποκλειστικά στη σχέση τους με το φαγητό.

Επίσης, χαρακτηριστικό της ανορεκτικής έφηβης είναι ότι έχει την τάση να μην αναπτύσσει τις ικανότητες που χρειάζονται για να αντιμετωπίσει τις καταστάσεις της ηλικίας της και τα προβλήματα της καθημερινότητάς της. Η υπερβολική προσκόλληση στην οικογένεια την εμποδίζει να έλθει σε επαφή με τον εκτός τής οικογένειας κόσμο, γεγονός που προκαλεί καθυστέρηση στην ανάπτυξη.

Σημεία ανησυχίας

Μερικά από τα συνηθισμένα φυσικά συμπτώματα είναι:

- Ζάλη

- Μειωμένη αντοχή στο κρύο

- Το δέρμα είναι ξηρό και κιτρινωπό

- Δυσκοιλιότητα και κοιλιακές ενοχλήσεις

- Υπερκινητικότητα

- Διάφορες διαταραχές στο σώμα, όπως καρδιολογικές, ενδοκρινικές, γαστρικές, σκελετικές κ.ά.

2.2. ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΜΕ ΕΜΜΟΝΗ ΣΤΟ ΒΑΡΟΣ

Μια «Διακήρυξη Ανεξαρτησίας από έναν Κόσμο με Εμμονή στο Βάρος» έχει αναρτήσει στις σελίδες της η NEDA. Διακήρυξη που μπορεί να τυπώσει και να υπογράψει όποιος είναι έτοιμος να παραδεχτεί ότι αντιμετωπίζει διατροφική διαταραχή. Είναι ένα ιδιωτικό συμφωνητικό, ένα πλάνο, επιβοηθητικό για μια νέα αρχή. Κάτι που «μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αποδεχτεί τη φυσική μορφή και το μέγεθος του σώματός του», όπως αναφέρει η οργάνωση. «Εγώ, ο υπογράφων, δηλώνω ότι από σήμερα και στο εξής θα επιλέγω να ζω τη ζωή μου ακολουθώντας τους παρακάτω όρους. Με αυτό κηρύσσω τον εαυτό μου ελεύθερο και ανεξάρτητο των πιέσεων και των περιορισμών ενός κόσμου που έχει εμμονή στο βάρος. - Θα αποδεχτώ το σώμα μου στη φυσική του μορφή και μέγεθος. - Θα γιορτάζω καθημερινά όλα όσα μπορεί να κάνει το σώμα μου για μένα. - Θα συμπεριφέρομαι με σεβασμό στο σώμα μου: Θα το ξεκουράζω επαρκώς, θα το τροφοδοτώ με μια ποικιλία φαγητών, θα το ασκώ με μέτρο, θα ακούω τις ανάγκες του. - Θα επιλέγω να αντιστέκομαι στις κοινωνικές πιέσεις που επιβάλλουν να κρίνουμε τον εαυτό μας και τους άλλους με βάση φυσικά χαρακτηριστικά όπως είναι το βάρος, η μορφή και το μέγεθος. Θα σέβομαι τους ανθρώπους με βάση τις ιδιότητες του χαρακτήρα τους και την επιρροή των επιτευγμάτων τους. - Θα αρνηθώ να στερώ το σώμα μου από απαραίτητα θρεπτικά συστατικά κάνοντας δίαιτα ή χρησιμοποιώντας προϊόντα δίαιτας. - Θα αποφεύγω να βάζω τα τρόφιμα στις κατηγορίες "καλά" και "κακά". Δεν θα σχετίζω την κατανάλωση συγκεκριμένων φαγητών με ενοχή ή ντροπή. Αντ' αυτού θα προσφέρω στο σώμα μου μια ισορροπημένη διατροφή, ακούγοντας και ανταποκρινόμενος/η στις ανάγκες του. - Δεν θα χρησιμοποιώ το φαγητό για να καλύψω τις συναισθηματικές μου ανάγκες. - Δεν θα αποφεύγω να συμμετέχω σε δραστηριότητες που μου αρέσουν (π.χ. κολύμπι, χορός, απόλαυση ενός γεύματος) απλώς γιατί δεν αισθάνομαι καλά με την εικόνα του σώματός μου. Θα αναγνωρίζω ότι έχω το δικαίωμα να απολαμβάνω την όποια δραστηριότητα, ασχέτως της μορφής ή του μεγέθους του σώματός μου. - Θα πιστεύω ότι η αυτοπεποίθηση και η αυτογνωσία πηγάζουν από μέσα μας!».

2.3. ΟΙ ΧΡΟΝΙΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΑΓΧΟΣ

Περισσότερα από τα μισά έφηβα κορίτσια και ένα στα τρία έφηβα αγόρια έχουν δοκιμάσει ανθυγιεινούς τρόπους ελέγχου του βάρους τους, όπως είναι το χάσιμο γευμάτων, η νηστεία, το κάπνισμα, η πρόκληση εμετού και η λήψη laxatives, δείχνει μελέτη των Neumark και Sztainer. Τα κορίτσια που κάνουν συχνά δίαιτα έχουν 12πλάσιες πιθανότητες να πέσουν σε κρίσεις βουλιμίας σε σύγκριση με τις συνομήλικές τους που δεν κάνουν δίαιτα, σύμφωνα με τους ίδιους ερευνητές. Το 42% των κοριτσιών που πηγαίνουν στις τρεις πρώτες τάξεις του Δημοτικού θέλουν να είναι λεπτότερα, δείχνει μελέτη τού Collins. Επιπλέον, 8 στους 10 δεκάχρονους φοβούνται μη γίνουν υπέρβαροι, αναφέρει μελέτη του Mellin. Το 46% των κοριτσιών ηλικίας 9-11 ετών είναι «μερικές φορές» ή «πολύ συχνά» σε δίαιτα και το 82% των οικογενειών τους είναι «μερικές φορές» ή «πολύ συχνά» σε δίαιτα, σύμφωνα με τους Gustafson-Larson και Terry. Εννέα στις δέκα φοιτήτριες έχουν προσπαθήσει να ελέγξουν το βάρος τους με δίαιτες και δύο στις δέκα έκαναν δίαιτα «συχνά» ή «συνέχεια», σύμφωνα με τον Kurth. Το 95% των ατόμων που κάνουν δίαιτα θα ξαναπάρουν τα κιλά που έχασαν τον ίδιο χρόνο ή μέσα στην επόμενη πενταετία, λέει ο Grodstein. Το 35% των ατόμων που κάνουν δίαιτα, σε «φυσιολογικά» όπως χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες πλαίσια, προοδευτικά καταλήγουν να κάνουν δίαιτες «παθολογικά». Από αυτούς, το 20-25% καταλήγουν να έχουν μερικό ή ολοκληρωτικό σύνδρομο διατροφικών διαταραχών Shisslak και Crago. Σε τυχαία ημέρα, το 25% των Αμερικανών ανδρών και το 45% των Αμερικανίδων είναι σε δίαιτα. Οι Αμερικανοί ξοδεύουν περισσότερα από 40 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο σε προϊόντα που σχετίζονται με δίαιτα, σύμφωνα με τον Smolak. Η συντριπτική πλειονότητα των μοντέλων είναι πιο αδύνατες από το 98% των Αμερικανίδων, έδειξε μελέτη του ίδιου. Οι δίαιτες κατά τους επιστήμονες είναι εξαιρετικά επικίνδυνες: * Οι δίαιτες γιο-γιο (οι συνεχείς κύκλοι απώλειας και ξανα-αύξησης του βάρους) έχουν αποδειχτεί βλαβερές για την υγεία. Μεταξύ των συνεπειών τους αναφέρονται οι καρδιαγγειακές ασθένειες, οι μόνιμες βλάβες στον μεταβολισμό κ.ά. Η δίαιτα πιέζει το σώμα μας στη στέρηση κι αυτό, προκειμένου να εξοικονομήσει ενέργεια, αντιδρά με το να θέτει σε υπολειτουργία πολλές από τις φυσιολογικές λειτουργίες του. Τα άτομα που κάνουν δίαιτα στερούνται βασικών θρεπτικών συστατικών, όπως είναι το ασβέστιο, το οποίο τα βάζει σε κίνδυνο οστεοπόρωσης, καταγμάτων που μπορεί να προέλθουν από το άγχος και σπασμένων οστών. Αλλα συχνά αποτελέσματα στην υγεία των ατόμων που κάνουν δίαιτα είναι η απώλεια μυϊκής δύναμης και αντοχής, η μειωμένη οξυγόνωση, η απώλεια συγχρονισμού κινήσεων, η αφυδάτωση και οι ανισορροπίες των ηλεκτρολυτών, η λιποθυμία, η αδυναμία και η βραδυκαρδία. *Οι δίαιτες έχουν επίδραση και στις εγκεφαλικές λειτουργίες. Οταν περιορίζεις τις θερμίδες περιορίζεις την ενέργειά σου, που με τη σειρά της μειώνει την εγκεφαλική ισχύ. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που κάνουν δίαιτα αντιδρούν ετεροχρονισμένα σε σύγκριση με τα άτομα που διατρέφονται κανονικά. Επιπλέον, έχουν μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης ενώ φθείρεται και η μνήμη, αφού το μεγαλύτερο μέρος της εγκεφαλικής ενέργειας καταναλώνεται σε σκέψεις γύρω από το φαγητό. Πολλές μελέτες έχουν αποδείξει ότι οι χρόνιες δίαιτες έχουν αποτέλεσμα κατάθλιψη, μειωμένη αυτοπεποίθηση και αυξημένο άγχος. Η δίαιτα μπορεί να οδηγήσει σε διατροφική διαταραχή. Πολλές μελέτες αλλά και μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας υποστηρίζουν ότι η πλειονότητα των ατόμων που ανέπτυξαν διατροφική διαταραχή το έκαναν ενώ βρίσκονταν σε δίαιτες. Οτι οι δίαιτες τους οδήγησαν στη διατροφική διαταραχή, επειδή η συνεχής ενασχόληση με το βάρος και τη μορφή, τα λιπαρά, τις θερμίδες κ.ο.κ. οδηγεί, και μάλιστα ταχύτατα, στη διατροφική διαταραχή. Πόσο κοστίζουν Η δίαιτα έχει γίνει «εθνικός τρόπος να περνάνε την ώρα τους οι Αμερικανοί - ειδικότερα οι γυναίκες», γράφει η NEDA. Ξοδεύουν περισσότερα από 40 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο σε δίαιτες και προϊόντα που σχετίζονται μ' αυτές. Ποσό που αγγίζει εκείνο που η αμερικανική κυβέρνηση διαθέτει για την εκπαίδευση ετησίως. Υπολογίζεται ότι οποιαδήποτε τυχαία μέρα του χρόνου επιλέξουμε, θα μετρήσουμε τις μισές Αμερικανίδες να βρίσκονται σε δίαιτα.

Στις ΗΠΑ οι διατροφικές διαταραχές είναι πιο συχνές από τη νόσο Αλτσχάιμερ, κοστίζουν περισσότερο από τη θεραπεία της σχιζοφρένειας, έχουν τον υψηλότερο δείκτη πρόωρων θανάτων από κάθε άλλη ψυχική ασθένεια"

2.4. ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΑΤΟΜΑ ΠΑΛΕΥΟΥΝ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥΣ

Εννέα στα δέκα θύματα της ανορεξίας είναι γένους θηλυκού

«Η νευρική ανορεξία έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας στην εποχή μας. Το ίδιο και το σύνολο των διατροφικών διαταραχών». «Η νευρική ανορεξία είναι μία από τις συχνότερες ψυχιατρικές διαγνώσεις στις νέες γυναίκες. Μία στις τέσσερις από αυτές θα οδηγηθούν στο θάνατο από τη διατροφική διαταραχή». «Στις ΗΠΑ, 10 εκατομμύρια γυναίκες και 1 εκατομμύριο άνδρες παλεύουν με κάποια διατροφική διαταραχή, με κίνδυνο να πεθάνουν. Αυτές είναι μόνο οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις. Εκατομμύρια μένουν εκτός στατιστικών, αφού η ντροπή που σχετίζεται μ' αυτές τις αφήνει αδιάγνωστες». Αυτά βρήκαμε στην αναζήτηση στατιστικών στοιχείων και ερευνών στη διεθνή βιβλιογραφία. Και άλλα πολλά σχετικά με τη δυσαρέσκεια της εικόνας που βιώνουν οκτώ στις δέκα γυναίκες στις ΗΠΑ, την αύξηση των περιπτώσεων διατροφικής διαταραχής από το 1930 μέχρι τις μέρες μας, την υποχρηματοδότηση της έρευνας για τις διατροφικές διαταραχές, τη μη κάλυψη των απαραίτητων θεραπειών από τα ασφαλιστικά ταμεία και τις ασφαλιστικές εταιρείες, ανάγκη που αναγνωρίζουν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και άλλοι φορείς υγείας των ΗΠΑ και άλλων χωρών. Εννέα (90-95%) στα δέκα θύματα της ανορεξίας είναι γένους θηλυκού, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία. Στις ΗΠΑ, το πρόβλημα το αντιμετωπίζει το 0,5-1% του γυναικείου πληθυσμού. Η νευρική ανορεξία είναι μία από τις συχνότερες ψυχιατρικές διαγνώσεις στις νέες γυναίκες, σύμφωνα με μελέτη του διεθνούς φήμης καθηγητή Ψυχιατρικής L.K. George Hsu, διευθυντή του Προγράμματος Διατροφικών Διαταραχών στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Tufts. Το 5-20% των γυναικών που παλεύουν με τη νευρική ανορεξία θα πεθάνουν. Οι πιθανότητες θανάτου αυξάνονται ανάλογα με το χρόνο επιμονής της διαταραχής, αναφέρει η καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Μαιευτικής και Γυναικολογίας Kathryn Zerbe, διευθύντρια της Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπευτικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Υγείας και Επιστημών του Ορεγκον. Η νευρική ανορεξία έχει την υψηλότερη θνησιμότητα από κάθε άλλη ψυχιατρική κατάσταση. Πρόκειται για διαταραχή που εμφανίζεται συχνότερα στα μέσα της εφηβείας. Οι διατροφικές διαταραχές έχουν πάρει διαστάσεις επιδημίας στην εποχή μας, γράφει η μεγαλύτερη μη κυβερνητική οργάνωση στις ΗΠΑ, αλλά και παγκοσμίως, που μάχεται για τον περιορισμό των διατροφικών διαταραχών «Εθνική Εταιρεία για τις Διατροφικές Διαταραχές» (NEDA). Ενα στα δύο έφηβα κορίτσια αντιμετωπίζουν κάποια διατροφική διαταραχή. Δέκα εκατομμύρια γυναίκες και ένα εκατομμύριο αγόρια και άνδρες σήμερα στις ΗΠΑ παλεύουν με δύο ασθένειες που απειλούν τη ζωή: τη νευρική ανορεξία και τη νευρική βουλιμία. Εκατομμύρια ακόμα βασανίζονται επίσης με κάποια άλλη διατροφική διαταραχή, έδειξαν μελέτες των Crowther, Fairburn, Gordon, Hoek και Shisslak. Αυτή είναι όμως μόνο η αρχή του δράματος. Λόγω της ντροπής που σχετίζεται με τις διατροφικές διαταραχές, πολλές περιπτώσεις δεν αναφέρονται και, ως αποτέλεσμα, δεν καταγράφονται. Επιπλέον, εκατομμύρια άλλα άτομα παλεύουν με τη δυσαρέσκεια της εικόνας τους και άλλες υποκλινικές μορφές της ασθένειας. Οκτώ στις δέκα Αμερικανίδες είναι δυσαρεστημένες με την εμφάνισή τους, καταδεικνύει μελέτη του Smolak.

Αιτίες θανάτου Στις γυναίκες ηλικίας 15-24 ετών, που υποφέρουν από νευρική ανορεξία, ο κίνδυνος κατάληξης είναι 12 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με όλες τις άλλες αιτίες θανάτου, σύμφωνα με μελέτη του Sulivan. Η νευρική ανορεξία έχει τον υψηλότερο δείκτη πρόωρων θανάτων από κάθε άλλη ψυχική ασθένεια, σύμφωνα με τον ίδιο ερευνητή. Τέσσερις στις δέκα νέες διαγνώσεις ανορεξίας είναι σε κορίτσια 15-19 ετών, σύμφωνα με τους Hoek και Van Hoeken. «Η αύξηση της συχνότητας της ανορεξίας κατά την περίοδο 1935-1990 είναι τρομακτική, ειδικά στις παραπάνω ηλικίες. Παρατηρούμε σημαντική αύξηση των διαγνώσεων της ανορεξίας κάθε δεκαετία από το 1930 μέχρι τη δεκαετία του '90», προσθέτουν. Και μόνο το ένα τρίτο των ατόμων με ανορεξία έχουν ψυχιατρική φροντίδα. Στις ΗΠΑ οι διατροφικές διαταραχές είναι πιο συχνές από τη νόσο Αλτσχάιμερ, κοστίζουν περισσότερο από τη θεραπεία της σχιζοφρένειας, έχουν τον υψηλότερο δείκτη πρόωρων θανάτων από κάθε άλλη ψυχική ασθένεια. Ωστόσο, σύμφωνα με στοιχεία του 2000 που παραθέτει το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (ΝΙΗ) των ΗΠΑ, ξοδεύονται 59 εκατομμύρια δολάρια για την έρευνα του Αλτσχάιμερ, περισσότερα από 238 εκατομμύρια δολάρια για την έρευνα της σχιζοφρένειας και μόνο 14 εκατομμύρια για την έρευνα των διατροφικών διαταραχών. Τα ποσά που ξοδεύονται για τις διατροφικές διαταραχές σε επίπεδο έρευνας είναι κατά 75% μικρότερα από αυτά που διατίθενται για το Αλτσχάιμερ. Για κάθε άτομο με διατροφική διαταραχή ξοδεύεται 1,20 δολάρια, σε αντίθεση με τα 159 δολάρια που διατίθενται για κάθε άτομο με σχιζοφρένεια. Παρ' όλ' αυτά, τρεις στους τέσσερις Αμερικανούς πιστεύουν ότι οι διατροφικές διαταραχές πρέπει να καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία και τις ασφαλιστικές εταιρείες όπως κάθε άλλη ασθένεια, σύμφωνα με εθνική μελέτη της NEDA και του κολοσσού της διεθνούς αγοράς στην έρευνα Global Market Institute (GMI). Η ίδια μελέτη δείχνει ότι τέσσερις στους δέκα Αμερικανούς είτε υπέφεραν οι ίδιοι είτε γνωρίζουν κάποιον που παλεύει με κάποια διατροφική διαταραχή. Μεγάλη μελέτη του αμερικανικού γυναικείου περιοδικού «Essence», που αναδημοσιεύει η NEDA, βρήκε ότι επτά στις δέκα συμμετέχουσες στη μελέτη ανέφεραν ότι τους απασχολούσε να είναι αδύνατες. Επτά στους δέκα ανέφεραν ότι τα παραπάνω κιλά τους «τρόμαζαν». Το 65% σκεφτόταν καθημερινά τα κιλά του, ενώ οι μισοί ένιωθαν ενοχές ύστερα από κάθε γεύμα. Τέσσερις στους δέκα παραδέχονταν ότι το φαγητό και τα κιλά έλεγχαν τη ζωή τους. Ανδρες Ενα στα δέκα άτομα με διατροφική διαταραχή είναι γένους αρσενικού, δείχνουν μελέτες των Wolf και Fairburn και Beglin. Η κλινική εικόνα των διαταραχών στους άνδρες είναι ίδια με αυτή των γυναικών, αποδεικνύουν μελέτες των Margo, Schneider και Agras, Crisp, Vandereycken και Van der Broucke. Εθνική μελέτη σε 11.467 μαθητές Λυκείου και 60.861 ενήλικους, της καθηγήτριας Mary Serdula, διευθύντριας του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών των ΗΠΑ, έδειξε ότι στους ενήλικους το 38% των γυναικών και το 24% των ανδρών προσπαθούσαν να χάσουν βάρος, ενώ στους μαθητές το 44% των κοριτσιών και το 15% των αγοριών. Σε άλλη μελέτη των Drewnowski και Yee, σε 226 φοιτητές, φάνηκε ότι το 26% των ανδρών και το 48% των γυναικών περιέγραφε τον εαυτό του ως υπέρβαρο, χωρίς αυτό να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Στην ερώτηση πώς αντιμετωπίζουν τα παραπάνω αυτά κιλά, οι άνδρες απάντησαν ότι κάνουν γυμναστική, σε αντίθεση με τις γυναίκες που δήλωσαν ότι κάνουν δίαιτα. Μελέτη των Rosen και Gross σε 1.373 μαθητές Λυκείου αποκάλυψε ότι τα κορίτσια, 6 στα 10 από τα οποία αντιμετώπιζαν διατροφική διαταραχή, είχαν τετραπλάσιες πιθανότητες σε σύγκριση με τα αγόρια -το 16% από τα οποία παραδεχόταν ότι αντιμετώπιζε διατροφική διαταραχή- να προσπαθήσουν να μειώσουν το βάρος τους μέσα από την άσκηση και την πρόσληψη λιγότερων θερμίδων. Επιπλέον, ένα 28% των αγοριών και ένα 9% των κοριτσιών απασχολούνταν με το να αυξήσει το βάρος του. Κοινωνικά, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στη μελέτη φοιτητές, τα αποδεκτά πρότυπα είναι οι αδύνατες γυναίκες και οι μυώδεις άνδρες. Σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με άλλη μεγάλη εθνική μελέτη των Αμερικανών Cash, Winstead και Janda, οι άνδρες είναι πολύ πιο άνετοι με το βάρος τους και δέχονται μικρότερη από τις γυναίκες πίεση για να είναι αδύνατοι. Μόνο το 41% των ανδρών ήταν δυσαρεστημένοι με το βάρος τους, σε σύγκριση με το 55% των γυναικών. Επιπλέον, το 77% των αδύνατων ανδρών δήλωνε ικανοποιημένο με το βάρος του, σε σύγκριση με το 83% των αδύνατων γυναικών.

2.5. Η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΔΕΝ ΥΠΟΧΩΡΕΙ ΧΩΡΙΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η Ψυχογενής Ανορεξία (Ψ.Α.) όπως και η Ψυχογενής Βουλιμία (Ψ.Β.) ανήκει στην κατηγορία των διαταραχών διατροφής. Παρατηρείται σε ποσοστό 1% στο γενικό πληθυσμό, εκ των οποίων το 90% κορίτσια, με αυξανόμενους ρυθμούς την τελευταία 50ετία (μερικοί την υπολογίζουν πια σε ποσοστά μέχρι 3,7% του γενικού πληθυσμού). Τα στοιχεία που έχουμε προέρχονται από περιορισμένους πληθυσμούς σε περιορισμένες περιοχές κι έτσι δεν είναι ακριβή, όμως υπολογίζεται πως στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες τα ποσοστά σε ευρύτερους πληθυσμούς είναι 8,1 ανά 100.000 κάθε χρόνο. Την περίοδο Σεπτέμβριος 2002-Σεπτέμβριος 2007 περίπου 20% των παιδιών/εφήβων που νοσηλεύτηκαν στη Μονάδα Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας της Πανεπιστημιακής Παιδοψυχιατρικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Η Αγία Σοφία», αποτελούσαν περιπτώσεις Ψ.Α. και άτυπων διαταραχών διατροφής (δεν περιλαμβάνονται οι περιπτώσεις που είχαν παρακολούθηση στην κλινική σε εξωτερική βάση). Το ποσοστό ήταν μικρότερο του 15% την περίοδο Οκτώβριος 1986 (οπότε δημιουργήθηκε η Μονάδα) - Οκτώβριος 2004. Σε μια αναδρομική μελέτη (από Μπελιβανάκη και συνεργάτες - 2006) 49 περιπτώσεων με Ψ.Α. που νοσηλεύτηκαν στην παραπάνω μονάδα, είχαμε τα ακόλουθα, μεταξύ άλλων, ευρήματα. Η μέση διάρκεια των συμπτωμάτων των νεαρών (13 ετών, 6 προς 1 κορίτσια προς αγόρια) πριν από τη νοσηλεία ήταν 11½ μήνες και η μέση διάρκεια της νοσηλείας τους περί τους 5 μήνες. Μόλις 12% των νοσηλευθέντων είχαν κινητοποιηθεί με δική τους πρωτοβουλία, ενώ στο 88% η παραπομπή είχε γίνει από την παιδιατρική κλινική ή εξωτερικό γιατρό. Στα 2/3 των περιπτώσεων συνυπήρχε και ψυχοπαθολογία, κυρίως τύπου κατάθλιψης. Περίπου 4 στις 10 περιπτώσεις παρουσίαζαν κληρονομική επιβάρυνση, και αυτό συνδεόταν με μεγαλύτερη διάρκεια νοσηλείας της έφηβης. Η αντιμετώπιση των νεαρών ασθενών έγινε στο πλαίσιο της θεραπείας περιβάλλοντος και περιελάμβανε παιδοψυχιατρική παρακολούθηση, ατομική παρακολούθηση από γαστρεντερολόγο, ατομική νοσηλευτική φροντίδα ως προς τη σίτιση, ατομική εργοθεραπεία και ομαδικές δραστηριότητες και συμβουλευτική υποστήριξη των γονέων. Σε 45% των περιπτώσεων χρειάστηκε να χορηγηθεί και φαρμακοθεραπεία (κυρίως αντικαταθλιπτικά), γεγονός που φαίνεται να συνέβαλε στην πρωιμότερη έναρξη της κλινικής βελτίωσης των ασθενών. Θεραπευτική αντιμετώπιση Η θεραπεία συχνά ξεκινάει σε εξωτερική βάση, όμως σε πολλές περιπτώσεις προκύπτει ανάγκη για νοσηλεία της έφηβης σε παιδοψυχιατρική ή παιδιατρική μονάδα γενικού νοσοκομείου. Συγκεκριμένα, απαιτείται ενδονοσοκομειακή νοσηλεία σε περιπτώσεις με σοβαρή υποθρεψία ή σοβαρές οργανικές επιπτώσεις (π.χ. ηλεκτρολυτικές διαταραχές), με κατάθλιψη ή ιδέες/πράξεις αυτοκτονίας (όπου η υποστήριξη της οικογένειας κρίνεται ανεπαρκής για παρακολούθηση σε εξωτερική βάση), εάν δεν υπάρχει αναγνώριση από την ασθενή τής σοβαρότητας της νόσου καθώς και σε περιπτώσεις αποτυχίας της εξωτερικής παρακολούθησης ύστερα από 2 μήνες σε εβδομαδιαία θεραπεία. Εκεί αντιμετωπίζεται από ομάδα ειδικών (ψυχολόγο, κοινωνική λειτουργό, εργοθεραπευτή, ψυχιατρικούς νοσηλευτές, παιδίατρο και διαιτολόγο), με συντονιστή παιδοψυχίατρο. Αρχικός στόχος της θεραπείας είναι η βαθμιαία επαναπόκτηση σωματικού βάρους και φυσιολογικών διαιτητικών συνηθειών. Μερικές φορές επιβάλλεται η χρήση ρινονηστιδικού καθετήρα για τη σίτιση των νεαρών ασθενών, που συχνά επιχειρούν να υπονομεύσουν τις θεραπευτικές μεθόδους. Η θεραπευτική αντιμετώπιση συνίσταται σε ατομική ψυχοθεραπεία, θεραπευτική εργασία με την οικογένεια και θεραπεία περιβάλλοντος, καθώς και φαρμακοθεραπεία εάν υπάρχει ανάγκη (π.χ. για θεραπεία συνυπάρχουσας κατάθλιψης, ψυχαναγκαστικής-καταναγκαστικής διαταραχής, άγχους). Η θεραπευτική εργασία με την οικογένεια στην αντιμετώπιση της Ψ.Α. προτείνεται από θεωρίες που δείχνουν ότι η διαταραγμένη διατροφή σχετίζεται με δυσλειτουργία του οικογενειακού συστήματος. Πορεία - πρόγνωση - έκβαση Τυπικά, η πορεία της Ψ.Α. είναι χρόνια και παρατεταμένη, με ποσοστά βελτίωσης που κυμαίνονται από 32% έως 71%. Η διαταραχή δεν υποχωρεί χωρίς θεραπεία. Περίπου 1 στους 4 θεραπεύονται, 1 στους 4 παραμένουν χρονίως πάσχοντες και οι μισοί έχουν μερική βελτίωση. Τα ποσοστά αυτά όμως αναφέρονται μόνο σε πληθυσμούς που έχουν δεχτεί βοήθεια, κι έτσι δεν μπορούν να γενικευτούν. Σε μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Marburg της Γερμανίας, για παρακολούθηση εφήβων με Ψ.Α. επί 7 χρόνια μετά τη νοσηλεία τους, η πλειονότητα των εφήβων παρουσίαζε σημαντική βελτίωση. Τα άτομα με τη χειρότερη πορεία και έκβαση παρουσίαζαν επίσης υψηλότερα ποσοστά ψυχοπαθολογίας (κατάθλιψη, άγχος, χρήση ουσιών κ.λπ.). Αλλες μακροχρόνιες μελέτες επί 5-8 χρόνια μετά τη διάγνωση δείχνουν 5% θνησιμότητα, ποσοστό που αυξάνεται στο 20% σε μελέτες 20 χρόνια μετά τη διάγνωση, εξαιτίας ιατρικών επιπλοκών ή αυτοκτονίας. *Επίκουρος καθηγητής Παιδοψυχιατρικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακή Παιδοψυχιατρική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Η Αγία Σοφία» (Διευθυντής: Β. Τομαράς), Μέλος Δ.Σ. της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Ελλάδος-Ενωσης Ελλήνων Ψυχιάτρων Παιδιών και Εφήβων, e-mail: gkolaitis@med.uoa.gr

2.6. ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ-Η σύγχρονη παγκόσμια επιδημία

Η φωτογραφία μιας γυμνής ανορεξικής νέας γυναίκας του Ολιβιέρο Τοσκάνι, για τη νέα καμπάνια καταπολέμησης της ανορεξίας, με τίτλο «Νο Anοrexia - No-l-ita» έκανε τον γύρο του κόσμου. Οι αντιδράσεις, αντικρουόμενες: θετικές και αρνητικές. Θετικές από τον διεθνή χώρο της μόδας -που (παράλογο;) καθοδηγεί την κούρσα της προώθησης των αποστεωμένων γυναικών- αρνητικές από τους ειδικούς επιστήμονες των ανά τον κόσμο μη κερδοσκοπικών οργανώσεων για την καταπολέμηση των διατροφικών διαταραχών: «Το μοντέλο αυτό θα έπρεπε να νοσηλεύεται σε κάποιο νοσοκομείο και όχι να ποζάρει για διαφημιστικές γιγαντοαφίσες». Το τρομερό παιδί της φωτογραφίας της μόδας χρησιμοποιεί άλλη μία φορά την πρόκληση για να ευαισθητοποιήσει έναν κόσμο που απροκάλυπτα προωθεί το πρότυπο των σούπερ αδύνατων γυναικών. Ο ίδιος στο παρελθόν έχει δημοσιοποιήσει φωτογραφίες θυμάτων του AIDS και φυλακισμένων που αντιμετώπιζαν τη θανατική ποινή με τον ίδιο στόχο: την κοινωνική επαγρύπνηση. «Το πρόβλημα των διατροφικών διαταραχών στοιχειώνει εδώ και χρόνια τον χώρο της μόδας, με την εξάπλωση εξαιρετικά αδύνατων μοντέλων που δεν κάνουν κακό μόνο στον εαυτό τους αλλά καθιερώνουν ανθυγιεινά πρότυπα για τις καταναλώτριες. Η κριτική εντάθηκε πέρυσι με τον θάνατο της Αννα-Καρολίνα Ρέστον, 21χρονου μοντέλου από τη Βραζιλία, από τις επιπτώσεις της ανορεξίας στην υγεία της», γράφει το περιοδικό «Time». Σήμερα ο διεθνής Τύπος -εφημερίδες και περιοδικά- έχουν γεμίσει με αντιδράσεις στην καμπάνια «Νο Anοrexia - No-l-ita» που χρηματοδότησε η ιταλική εταιρεία ρούχων Flash & Partners. «Μπορείς να πεθάνεις από την ασθένεια αυτή», αναφέρει στην εφημερίδα «Corriere della Sera» ο πρόεδρος της μεγαλύτερης μη κερδοσκοπικής οργάνωσης για την αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών Riccardo Dalle Grave. «Αν θέλουν πραγματικά να συμβάλουν στην πρόληψη, θα ήταν προτιμότερο να βοηθούσαν τις νέες γυναίκες να αποδεχτούν μια ποικιλία σωματικών αναλογιών και να κατανοήσουν ότι η ομορφιά έρχεται σε όλα τα μεγέθη». Ο Dalle Grave επικρίνει την προσπάθεια, τονίζοντας ότι είναι «εκμετάλλευση ενός άρρωστου μοντέλου για οικονομικούς και διαφημιστικούς λόγους». Παραδέχεται βέβαια ότι οι εικόνες που σοκάρουν «μπορούν να προκαλέσουν χρήσιμες συζητήσεις γύρω από την ανορεξία», αλλά επιμένει ότι «δεν προσφέρουν καμία υπηρεσία στα θύματα της ασθένειας». «Μέχρι αυτο-καταστροφικές συμπεριφορές μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα». Η Fabiola De Clercq, επικεφαλής της άλλης κορυφαίας στην Ιταλία οργάνωσης, ΑΒΑ, για την έρευνα της Ανορεξίας και της Βουλιμίας, χαρακτηρίζει στη «La Repubblica» τη δουλειά του Τοσκάνι ως «σκληρή» και «ωμή». «Δεν θα έχει καλή επίδραση στις γυναίκες που υποφέρουν από την ασθένεια. Μπορεί ακόμα και να ζηλέψουν τη δόξα της απεικονιζόμενης και να προσπαθήσουν να αδυνατίσουν πιο πολύ». Η ίδια τονίζει στο κλείσιμο του άρθρου της εφημερίδας ότι «μια τέτοια προσπάθεια δεν έχει καμία λογική».

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ - ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

1) Τα τελευταία χρόνια η Α.Μ. (28 χρόνων) ζει το

πρόβλημα της ψυχογενούς ανορεξίας από

κοντά, καθώς πάσχει απ' αυτήν η 25χρονη αδερφή της. Θέλοντας να διατηρήσει την ανωνυμία της, μίλησε για την εμπειρία της:

«Ήταν πριν από τρία χρόνια όταν παρατήρησα για πρώτη φορά τις αλλαγές στη συμπεριφορά της αδερφής μου. Έχανε συνέχεια βάρος, απέφευγε γεύματα με διάφορες προφάσεις, ενώ τα βράδια έμενε πολλή ώρα στο μπάνιο, όπου έκανε εμετούς.

Μέσα μου το ήξερα ότι συμβαίνει κάτι σοβαρό, αλλά η ίδια δεν ήθελε να παραδεχτεί ότι έχει πρόβλημα. Υστέρα από δικές μου πιέσεις, που κράτησαν αρκετές μέρες, παραδέχτηκε ότι κάνει εμετούς για να μην πάρει βάρος.

Σ' εκείνη τη φάση ανακουφίστηκα, γιατί σκέφτηκα πως αφού το παραδέχτηκε θα ήταν έτοιμη και να δεχθεί βοήθεια. Όμως στη συνέχεια ξεκίνησε μια μεγάλη περίοδος, που προσπαθούσε να με πείσει να μην το αποκαλύψω στους γονείς μου, με την πρόφαση ότι θα προσπαθήσει μόνη της να βοηθήσει τον εαυτό της και να το ξεπεράσει.

Αποφάσισα να το πω στους γονείς μου, καθώς φοβόμουν για την κατάσταση της υγείας της, με αποτέλεσμα να έρθουμε σε σύγκρουση. Η μητέρα μου είχε ήδη υποψιαστεί κάτι, καθώς είχε προβληματιστεί για τη μεγάλη απώλεια βάρους που παρουσίαζε η αδερφή μου.

Η αποκάλυψη έκανε τους γονείς μου να αισθανθούν ενοχές, καθώς γνώριζαν ότι πρόκειται για ψυχογενή ασθένεια, και θεωρούσαν ότι δεν έκαναν κάτι σωστά στον τρόπο που τη μεγάλωσαν.

Πέρασε άλλη μία περίοδος, κατά την οποία η αδερφή μου υποσχέθηκε ότι, με τη βοήθεια της μητέρας μας, θα ξανάρχιζε να τρώει κανονικά. Ομως πολύ γρήγορα καταλάβαμε ότι κι αυτό ήταν άλλο ένα κόλπο για να καθυστερήσει την επίσκεψη σε ειδικό.

Όταν η κατάσταση άρχισε να χειροτερεύει, ουσιαστικά εξαναγκάστηκε να δει ειδικό και να παρακολουθηθεί στη συνέχεια από ψυχίατρο και διαιτολόγο. Αργησαν πολύ να φανούν αποτελέσματα, γιατί η ίδια συνέχιζε να πιστεύει κάθε φορά που έβλεπε τον εαυτό της στον καθρέφτη ότι είναι υπέρβαρη, αν και ζύγιζε μόλις 42 κιλά.

Όλη η καθημερινότητα ενός τέτοιου ανθρώπου περιστρέφεται γύρω από τα ανύπαρκτα περιττά κιλά του, με αποτέλεσμα να γίνει ιδιαίτερα προβληματική η επικοινωνία με τους γύρω του. Στην οικογένεια είναι δύσκολο να διατηρηθεί ισορροπία, γιατί κανείς μας δεν γνώριζε, παρά τις οδηγίες των ειδικών, πώς να συμπεριφερθεί.

Σήμερα η αδερφή μου, ύστερα από δύο χρόνια θεραπείας, έχει πάρει τέσσερα κιλά, έχει περίοδο που της είχε κοπεί για ενάμιση χρόνο, έχει βελτιώσει, σε μικρό βαθμό, τη σχέση της με το φαγητό, συνεχίζει όμως να θεωρεί ότι είναι παχιά. Κατά περιόδους αποφεύγει το φαγητό, ενώ στη συνέχεια έχει έντονες βουλιμικές κρίσεις.

Όλη μου η οικογένεια έχει αποδεχτεί πλέον το γεγονός ότι δεν πρόκειται να γίνει εντελώς καλά σε σύντομο χρονικό διάστημα και προσπαθούμε, όσο γίνεται, να τρώει ισορροπημένα και να αποφεύγουμε αναφορές για θέματα κιλών, φαγητού κ.λπ.»

2) Η Αλεξία είναι 19 ετών και μόλις βγήκε από το νοσοκομείο, όπου είχε υποβληθεί σε πολύμηνη θεραπεία. Διηγείται λοιπόν: «Ζούσα έναν εφιάλτη που τον ήξερα μόνον εγώ. Ενώ ήμουν ήδη πολύ πιο αδύνατη απ’ όσο θα έπρεπε, κοιτιόμουν στον καθρέφτη και συνέχιζα να βλέπω μπροστά μου ένα «σακί με πατάτες» αντί για το σώμα μου. Έχω ύψος 1.72 και ζύγιζα περίπου 48 κιλά. Αγωνιζόμουν να χάσω όσο το δυνατόν πιο πολλά κιλά, αλλά συγχρόνως πρόσεχα να μην το καταλάβει κανείς από την οικογένεια μου. Το πρωί έπρεπε να καθίσω οπωσδήποτε με τα αδέλφια μου στο τραπέζι για πρωινό, με την υποχρέωση να φάω όλο το μπολ με τα δημητριακά. Το ίδιο έπρεπε να γίνει και το μεσημέρι όταν γύριζα από το σχολείο, αλλά και το βράδυ. Σύντομα λοιπόν επινόησα μια νέα μέθοδο για να «ξαναβγάζω» ό,τι έτρωγα, πριν προλάβει να το χωνέψει ο οργανισμός μου. Νομίζω πως καταλαβαίνετε τι εννοώ. Ναι. Πήγαινα στην τουαλέτα και έκανα εμετό. Η δυσάρεστη μάλιστα αίσθηση της ξινίλας με έκανε να μην θέλω να ξαναφάω, κι έτσι έμενα νηστική μέχρι το επόμενο γεύμα, όπου θα επαναλάμβανα την ίδια «λαμπρή μου εφεύρεση».

Σε λίγο η ζυγαριά μου έδειχνε 41 κιλά, αλλά από τον καθρέφτη μου δεν έφευγε ποτέ το σακί με τις πατάτες. Δεν είχαν όμως την ίδια άποψη και οι γονείς μου. Όσο με έβλεπαν να αδυνατίζω και να χλομιάζω από την αδυναμία, εγώ πίστευα ότι έκανα ένα ακόμη βήμα προς τον τελικό μου στόχο, που ήταν ..... τι άλλο; Να μείνω πετσί και κόκαλο.

Στην πραγματικότητα όμως ζούσα κάτι παραπάνω από εφιάλτη. Δεν ήξερα τι πραγματικά μου συνέβαινε. Σταδιακά άρχισα να νιώθω έντονη εξάντληση, σχεδόν λιποθυμία, και ενώ πεινούσα δεν είχα όρεξη να βάλω τίποτα στο στόμα μου. Δεν μπορούσα να περπατήσω μέχρι το σχολείο και όλο νύσταζα. Τα μαλλιά μου (όσα δηλαδή είχαν μείνει πάνω στο κεφάλι μου) έχαναν σταδιακά τη γυαλάδα τους και τα νύχια μου και κάτω από τα μάτια μου είχαν θρονιαστεί τεράστιοι μαύροι κύκλοι. Οι γονείς μου άρχισαν να ανησυχούν πάρα πολύ, γιατί πίστευαν ότι ήμουν πολύ άρρωστη. Πού να φανταστούν όμως ότι η αρρώστια μου ήταν ψυχική και όχι σωματική...

Παρ’ όλο που νόμιζα ότι έκρυβα πολύ καλά το μυστικό μου, ευτυχώς η εξαδέλφη μου που είναι φοιτήτρια, παρατήρησε την παράξενη συμπεριφορά μου και με παρακολούθησε για αρκετό διάστημα. Ένα απόγευμα λιποθύμησα μέσα στο φροντιστήριο και... λίγες ώρες μετά ο Γολγοθάς μου βάδιζε προς το τέλος του. Βρέθηκα στο νοσοκομείο, όπου με τη βοήθεια των γιατρών αποκάλυψα όλη την αλήθεια και υποβλήθηκα σε μια εντατική αγωγή, που σήμερα μου επιτρέπει να βλέπω και πάλι το μέλλον με αισιοδοξία, έχοντας αγαπήσει πια τον εαυτό μου για αυτό που είμαι: Υγιής, ευτυχισμένη και ενημερωμένη.

3) Μαρτυρία μιας κοπέλας που ήθελε να γίνει μοντέλο:

Αν θες να πετύχεις στο χώρο της μόδας πρέπει να πέσεις πολύ... χαμηλά. Από 52 κιλά και ύψος 1,74 στα 17 μου, έφτασα στα 43 κιλά στα 20... Τελειομανής ως προσωπικότητα, ήθελα να αντεπεξέλθω με κάθε μέσο στον σκληρό ανταγωνισμό της μόδας... Κατέληξα να πολεμώ το σώμα μου. Με όπλα δυνατά, όπως είναι η βουλιμία και η ανορεξία... Οι συνέπειες πολλές. Σε καμιά περίπτωση δεν λειτουργούσα το ίδιο. Οι ψυχοσωματικές επιδράσεις ήταν αμέτρητες». Κάθε μέρα παλεύω μ' αυτό. Κάθε μέρα το κερδίζω. Η απόφαση για μητρότητα με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι οι δρόμοι που είχα επιλέξει δεν με άφηναν να αντεπεξέλθω σε τίποτα και ειδικότερα στο να κάνω ένα παιδί. Ο δικός μου φαύλος κύκλος ξεκίνησε με τη βουλιμία. Ετρωγα και μετά με κυρίευαν έντονες τύψεις και, είτε με εμετό είτε με τη χρήση καθαρτικών ή χαπιών αδυνατίσματος είτε με εξαντλητική γυμναστική, πάλευα να απαλλαγώ από τις θερμίδες. Ακολούθησε η ανορεξία και ύστερα διαδοχικά η μία έπαιρνε τη σκυτάλη από την άλλη. Στα παρασκήνια των διεθνών πασαρελών, ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος. Αν θες να πετύχεις πρέπει να πέσεις πολύ... χαμηλά. Κι αυτό σου ξεκαθαρίζεται με όλους τους τρόπους από την πρώτη μέρα». Για πέντε χρόνια, από τα 17 μέχρι τα 22 της, η Μ.Δ. αντιμετώπιζε πότε βουλιμία πότε ανορεξία. «Οι ψυχοσωματικές επιδράσεις ήταν αμέτρητες. Αντιμετώπισα ισχιαλγίες, μηνίσκους, πολλούς τραυματισμούς με το παραμικρό. Έζησα βλάβες στο γαστρεντερολογικό μου σύστημα από την πρόσληψη χαπιών. Ψυχολογικά με έσκιζαν οι τύψεις και είχα κυριευτεί από μια μανία για το φαγητό. Δεν μπορούσα να σκεφτώ τίποτε άλλο από το φαγητό. Η συμπεριφορά μου ήταν αντικοινωνική, οδήγησα τον εαυτό μου στην απομόνωση και ένιωθα μοναξιά. Δεν ήμουν καλά. Αντί να σκέφτομαι τον έρωτα, τις απολαύσεις που μπορεί να ζήσει μια 20χρονη, τυραννιόμουν από τη σκέψη του φαγητού. Ανέπτυξα μ' αυτό μια σχέση πάθους και μίσους: από τη μία σκεφτόμουν πόσο πολύ θέλω να φάω και από την άλλη πόσο πολύ μισώ το φαγητό, γιατί με παχαίνει». Στα 23 της, έγινε μητέρα. Κι αυτό γιατί είχε αποφασίσει να αλλάξει τη ζωή της, να ξεφύγει από το αδιέξοδο στο οποίο μόνη της είχε οδηγήσει τον εαυτό της. «Συνειδητοποίησα στα 22 ότι δεν μπορώ ν' ανταπεξέλθω πουθενά. Στις σχέσεις, στη δουλειά, πουθενά. Επιπλέον, η επιθυμία για μητρότητα και η απόφαση γι' αυτήν με οδήγησε στην υιοθέτηση μιας διαφορετικής φιλοσοφίας: Είμαστε οι άνθρωποι που επιλέγουμε μόνο οι ίδιοι για τον εαυτό μας... Έκανα τον μισό δρόμο μόνη μου και τον υπόλοιπο με τη βοήθεια του μωρού που έμαθα ότι είχα στην κοιλιά». Ωστόσο, το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν έχει τις διαστάσεις που έχει στο εξωτερικό. Σ' αυτή την περίπτωση, ευτυχώς που η Ελλάδα καθυστερεί. Οι Ελληνες επιμένουν στο μεσογειακό πρότυπο παρά τον βομβαρδισμό τους με αδύνατους σωματότυπους. Οι πιο ζουμερές γυναίκες προτιμούνται στη χώρα μας, χωρίς αυτό να σημαίνει όμως ότι η συνεχής προβολή των αδύνατων προτύπων δεν επηρεάζει τις γυναίκες. Αθελά τους, ειδικότερα τα νέα κορίτσια που διανύουν την εφηβεία, αποκτούν την εντύπωση ότι πρέπει να είναι στέκες για ν' αρέσουν στον εαυτό τους και στους άλλους. Οι εμπειρίες που έχω από κορίτσια των διεθνών πασαρελών είναι τρομακτικές. Οι δίαιτες είναι κανόνας και οι βλάβες στην υγεία φωνάζουν. Κορίτσια που έχουν περίοδο κάθε 6 μήνες και άλλα που έχουν κάθε 15 μέρες ως αποτέλεσμα συνεχούς δίαιτας. Το 25% των ατόμων με διατροφική διαταραχή θεραπεύεται, το 50% το παλεύει και το υπόλοιπο 25% καταλήγει. Εγώ είμαι στο 50%, που το παλεύω.

Βιβλιογραφία:

National Eating Disorders Association
National Institute of Mental Health
Suzanne Abraham and Derek Llewellyn-Jones, Eating Disorders: The Facts. Oxford, England: Oxford University Press, 1997.
n Frances M. Berg, Afraid to Eat: Children and Teens in Weight Crisis. Ed. Kendra Rosencrans. Hettinger, ND: Healthy Weight Publishing Network, 1997.
n Carolyn Costin, Your Dieting Daughter: Is She Dying for Attention? New York: Brunner/Mazel, 1997.
n Lindsey Hall and Monika Ostroff, Anorexia Nervosa: A Guide to Recovery. Carlsbad, CA: Gurze Books, December 1998.
n Marya Hornbacher, Wasted: A Memoir of Anorexia and Bulimia....
n Μολις Little Too Thin: Πως να ελκει το παιδι σας απο το χειλος μιας διατροφικες διαταραχες, απο τον Michael Strober, Ph.D. and Meg Schneider, MA, LMSW Meg και η Schneider, MA, LMSW
n Help Your Teenager Beat an Eating Disorder, by James Lock, MD, Ph.D. Βοηθεια Teenager Beat Your μια Eating Disorder, του James Lock, MD, Ph.D. and Daniel LeGrange, Ph.D. και Daniel LeGrange, Ph.D.
n The Parents' Guide to Childhood Eating Disorders, by Marcia Herrin, Ed.D., and Nancy Matsumoto Οι γονεις "Οδηγος Παιδικης Διατροφικες Διαταραχες, Marcia Herrin, Ed.D., και Nancy Matsumoto
n Surviving an Eating Disorder: Perspectives and strategies for family and friends, by Michelle Siegel, Ph.D.; Judith Brisman, Ph.D.; and Margot Weinshel, Ph.D. Επιζων μιας Eating Disorder: προοπτικες και τις στρατηγικες για την οικογενεια και τους φιλους, απο Michelle Siegel, Ph.D. · Judith Brisman, Ph.D. · και Margot Weinshel, Ph.D.
When Your Child Has an Eating Disorder: A step-by-step workbook for parents and other caregivers, by Abigail Natenshon When Your Child Has μια Eating Disorder: Ενα βημα - προς - βημα βιβλιο εργασιας για τους γονεις και αλλους που φροντιζουν, απο Abigail Natenshon
n Nourishing Your Daughter: Help your child develop a healthy relationship with food and her body, by Carol Beck Θυγατρικη διατροφη σας: Βοηθεια παιδι σας να αναπτυξει μια υγιη σχεση με την τροφη και το κορμι της, της Carol Beck
n Father Hunger: Fathers, daughters, and food, by Margo Maine, Ph.D. Πατερας Πεινα: Πατερα, κορες, και τροφιμων, απο Margo Maine, Ph.D.
n This Mean Disease, by Daniel Becker. Αυτο εννοειτε Νοσων, του Daniel Becker. When mom has an eating disorder, a child's perspective. Οταν μαμα εχει ενα διατροφικες διαταραχες, ενα παιδι της προοπτικη
n If Your Adolescent Has an Eating Disorder: An Essential Resource for Parents, by B. Timothy Walsh, MD, and V.L. If Your Adolescent Εχει μια Eating Disorder: An Essential Resource για Γονεις, απο Timothy B. Walsh, MD, και VL Cameron. Cameron. This book includes the most current information on finding treatment, types of care, understanding ED's, and navigating the health care system. Αυτο το βιβλιο περιλαμβανει τις πιο προσφατες πληροφοριες για την ευρεση θεραπειας, ειδη περιθαλψης, της κατανοησης ΕΔ, και πλοηγησης στο συστημα υγειας.
n Self-help and recovery Αυτο - βοηθειας και ανακτησης
n Anorexia Nervosa: A guide to recovery, by Lindsey Hall and Monika Ostroff. Ανορεξια Nervosa: Ενας οδηγος για την ανακτηση, απο την Lindsey Hall και Monika Ostroff. Also available in Spanish as Como Entender y superar la anorexia nerviosa Επισης διατιθεται στα ισπανικα ως Como Entender y superar la ανορεξια nerviosa